Historia pomników cesarzy (cz. 1)

 

Pruski lokalny patriotyzm wyrażał się w inicjatywach mających na celu uhonorowanie koronowanych głów państwa. W tym celu grupa mysłowickich Niemców wyszła z propozycją budowy dwóch pomników: cesarza Fryderyka III (ur. 1831, zm. 1888) i Wilhelma I (ur. 1797, zm. 1888).

 

 

27 stycznia 1889 r. z okazji urodzin cesarza Wilhelma II (ówcześnie panującego) mysłowicki Związek Wojacki (Kriegerverein) zorganizował spektakl teatralny „Krieg im Frieden” („Wojna w czasie pokoju”, komedia w 5 aktach), autorstwa Gustava von Mosera. Na spektaklu oznajmiono o planie budowy w Mysłowicach dwóch pomników cesarzy. Spektakl okazał się inspiracją do pisma z 11 lutego 1889 r. prezydenta miasta Antona Odersky’ego, który jako pierwszy dokonał na ten cel wpłaty 500 marek. W piśmie zlecił powołać Komitet Budowy, którego zadaniem było zbieranie dalszych funduszy.

 

Komitet zawiązał się 17 października 1889 r. W jego skład wchodzili znamienici mieszkańcy: przewodniczący A. Odersky – burmistrz, zastępca A. Deichsel – fabrykant, skarbnik Wessel – dyrektor poczty, protokolant Rzeźniczek – nauczyciel, zastępca protokolanta Freund – przewodniczący rady miasta, inżynier E. Bürger, kupiec Nothmann, lekarz Spółki Brackiej Albers, radca prawny Bergmann, ponadto: Chyliński, Grunwald, Hoffmann, Klaszka, Knaut, Körner, Köstermann, Luda, Neugebauer, Plonsker, Salzmann, Traczinski, Werner, Wander, Schneider i pastor Zahn. Motorem napędowym Komitetu byli późniejszy proboszcz Franciszek Klaszka i pastor Wilhelm Zahn, którzy zdołali zebrać w początkowej fazie środki pieniężne, dające perspektywę na dalszą działalność w tej sprawie.

 

wilhelm I

 

Większość środków pochodziło ze zbiórek wewnętrznych Związku Wojackiego, ze zbiórek publicznych od mieszkańców Mysłowic i okolic, podejmowanych na festynach i spektaklach teatralnych. Na konto Komitetu wpłynęły środki z loterii rozpisanej 11 czerwca 1891 r. na mocy rozporządzenia Hermanna Hatzfeldta – nadprezydenta prowincji Śląskiej. W rozpowszechnianie loterii i sprzedaż losów zaangażował się mysłowicki kupiec Lazarus Plonsker. Na konto Komitetu wpływały środki z miasta (ustalona roczna kwota w budżecie), z sejmiku powiatowego z Katowic oraz od Katowickiej Spółki dla Górnictwa i Hutnictwa (1 tys. marek). Kwotę 600 marek przeznaczył dr Albers, jako wpłata od Szpitala Spółki Brackiej z Mysłowic. Działalność Komitetu wspierał J. Heuser, mianowany w 1899 r. na burmistrza.

 

Komitet skontaktował się z niemieckim Związkiem Rzeźbiarzy i Związkiem Artystów Berlińskich. Związek Rzeźbiarzy (w porozumieniu z mysłowickim Komitetem) rozpisał konkurs w sierpniu 1901 r. na bryłę plastyczną pomników. Określono wymiary projektów w skali 1:10. Propozycje eksponowano do 20 października 1901 r. w galerii sztuki na dworcu kolejowym Berlin-Lehrter (obecnie Berlin Główny). W celu wyłonienia zwycięzcy powstała Komisja Konkursowa w składzie: prof. Hartzer z Berlina przewodniczy, ponadto artyści rzeźbiarze z Berlina: Bernewitz, Berwald, Brunow, Janensch i Lepke. Mysłowicki skład Komisji Konkursowej reprezentowali: Albers, Deichsel, Heuser, Klaszka i Knaut. Na 24 października 1901 r. zwołano w Berlinie posiedzenie prezydium konkursowego. Z 27 zgłoszonych prac wybrano dwa projekty Ernsta Freese z Berlina. Drugie miejsce zajął Wandschneider z Berlina, trzecie miejsce Schmidt również z Berlina.

 

Dariusz Falecki

 

Co Tydzień, nr 2, 2013

 

http://mysnet.pl/