Moja historia Dziećkowic (2)
Okres wpływów rzymskich
Sensacją i wielką nowiną było dla mieszkańców Dziećkowic odkrycie archeologiczne, którego dokonano 5 czerwca 1984 roku podczas konserwatorskiej inspekcji budowlanej na terenie Stacji Uzdatniania Wody "Dziećkowice".
Tajemnicze zagłębienie wypełnione węglem drzewnym i czerwonymi kamieniami, które odkryła pracująca na budowie koparka było pierwszym zwiastunem tego, co przed archeologami i mieszkańcami tych okolic zaczynała odkrywać ziemia.
Ten kilkuhektarowy kawałek ugoru położony na wzgórzach między Dziećkowicami i Imielinem był nieużytkiem od wielu wieków... Wystarczyło jednak zdjąć płytką warstwę darni, by odkryć pozostałości historycznej osady.
Ogółem odsłonięto i wyeksplorowano 271 obiektów. Wśród nich trzy ziemianki o konstrukcji słupowej, które dają wyobrażenie o tym, w jakich domach mieszkali nasi praprzodkowie.
Na planie prostokąta wykopana jest jama, której zadaszenie podtrzymywały osadzone w polepie drewniane słupy. Takie właśnie, choć różniące się od siebie wymiarami i sposobem rozmieszczenia drewnianych elementów konstrukcji, chaty stanowiły zabudowę osady.
Plan sytuacyjny stanowiska archeologicznego.
Ciekawym odkryciem jest studnia, która posiada cembrowinę odbudowaną drewnianymi belkami.
Bardzo pomocne przy dokładnym określeniu wieku, w którym odkryta osada tętniła życiem są odnalezione tutaj drobne przedmioty codziennego użytku. Należą do nich naczynia ceramiczne zdobione ornamentem w postaci linii zygzakowatych tzw. ceramika siwa, naczynia zasobowe zdobione poziomymi żłobkami, cztery przęśliki, owalna sprzączka z brązu, nóż żelazny, żelazny grot oszczepu, nieznacznie uszkodzony kilof żelazny, trzy fragmenty żaren rotacyjnych (w tym jedno zdobione), różne narzędzia o gładkich powierzchniach (gładziki, osełki, rozcieracz).
Takich przedmiotów używał człowiek epoki, którą archeologowie określają jako późną fazę D okresu wpływów rzymskich tj. III i IV w n.e.
Najbardziej interesujące okazało się odkrycie trzech piecowisk zlokalizowanych w różnych punktach na peryferiach osady.
Największe składające się z pozostałości 200 jam piecowych usytuowane jest w dwóch ciągach: północny o długości 220 m liczący 149 pieców odcinał się od drugiego regularnym szeregiem 64 jam. Drugie piecowisko odkryto około 160 metrów na południe. Składało się ono z 16 obiektów w ciągu o długości 37 metrów. Trzecie skupisko odkryto na południowym stoku drugiego pagórka. Zlokalizowano tam 6 jam piecowych w ciągu o długości 22 metrów. Zagłębienie było wypełnione dolomitem i piaskowcem.
Najlepiej zachował się piec z mieszkalnej części osady. Stanowił on centralną część jamy produkcyjnej. Wypełniony był przepalonymi kamieniami. Prawdopodobnie, po zakończonym procesie prażenia, kamienia nie wybierano, a bezpośrednio przy piecu odbywał się trudny do zinterpretowania obrzęd związany z bliżej dotychczas nie sprecyzowaną produkcją, która była głównym zajęciem mieszkańców osady.
Według jednej z hipotez archeologów zajmujących się badaniem tego wykopaliska, piece służyły do prażenia kamienia wapiennego. Znaleziony tu kamień wapienny był tak mocno wypalony, że w połączeniu z wodą uzyskiwano wapno gaszone. Ówcześnie – na tych ziemiach – nie znano budownictwa murowanego, może więc uzyskiwane wapno wykorzystywano jako topnik do wytopu żelaza...?
Materiały i surowce, które znaleziono przy piecowiskach przechowywano również w jamach nieopodal obiektów mieszkalnych. Były to magazyny, w których składowano zapasy zapewniające prowadzenie ciągłej produkcji.
To imponujące w swoich rozmiarach odkrycie jest dowodem istnienia tutaj w przeszłości dużego ośrodka przemysłowego. Do momentu tego znaleziska znane były dwa ośrodki przemysłowe na tych ziemiach (obecnej Polski) z początków naszej ery: Brwino k/Warszawy i Góry Świętokrzyskie. Ten trzeci oścrodek jest inny – różni się od poprzednich pod względem przeznaczenia, a zwłaszcza rozmiarów. Okazuje się, że w całej Europie Środkowej nie ma wykopaliska – odpowiednika osady odkrytej na wzgórzach między Dziećkowicami i Imielinem.
Barbara Precz
Życie Mysłowic nr 8 (40) 1993 (cena 4.000 zł)