1961-1962

Mysłowickie piekarnie, cukiernie i lodziarnie

 

Na początku lat 60-tych XX w., ówczesne peerelowskie władze, na szczeblu wojewódzkim zwróciły uwagę na wiele nieprawidłowości związanych z działalnością zakładów piekarskich, cukierni czy lodziarni.

 

"Załoga" piekarni "U Alexa" w 2001 roku.
Fot. Damian Kalinowski - Życie Mysłowic nr 240

 

Opierająca się na planowaniu centralnym gospodarka PRL, działała w myśl planów gospodarczych na dany rok, czy też tzw. 5-latek. Analiza wykonania planu gospodarczego na rok 1960 wykazała, że w piekarnictwie i cukiernictwie stanowiska kierownicze obejmowały często osoby bez odpowiednich kwalifikacji a kadrę pracowniczą stanowią w większości osoby niewykwalifikowane. Przeprowadzone przez Sanepid kontrole, wykazały również szereg uchybień w zakresie higieny i warunków pracy.

 

Taki stan rzeczy dotyczył zarówno placówek prywatnych, jak i prowadzonych przez spółdzielnie: pracy; spożywców; inwalidów czy samopomoc chłopską. Ustalono, że wiele zakładów działało bez uzyskania zatwierdzonych projektów urządzenia zakładu i wyposażenia.

 

grunwaldzka 19Piekarnia na ul. Grunwaldzkiej 19 - W latach 70-tych XX w. kamienicę wyburzono.
Reklama pochodzi z Gazety Ludowej, wydanie 129 z 1920 roku.

 

W sierpniu 1961 roku Wydział Przemysłu działający w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (PWRN) wymusił na podległych mu miastach i gminach zewidencjonowanie zakładów działających na terenie województwa oraz dokonania kontroli w zakresie higieny i bezpieczeństwa pracy. Skontrolowano rzeźnie, piekarnie, wytwórnie lodów, wód gazowanych i przetwórnie owoców. Jednostki podległe PWRN zobowiązano do nadesłania raportów pokontrolnych do września b.r.

 

W roku następnym - 1962 niewiele się zmieniło, ponieważ z zachowanych dokumentów wynika, że Sanepid po raz kolejny negatywnie zaopiniował działalność wielu mysłowickich wytwórni i zakładów. Postulował aby wyburzyć 3 zakłady piekarnicze (uspołecznione) usytuowane w kamienicach – Grunwaldzka 19 (WP-08), Katowicka 25 (WP-07), Oświęcimska 95 (WP-04) oraz 3 zakłady prywatne.

 

Wytwórnie (piekarnie) nie spełniały wymogów zawartych w Rozporządzeniu Min. Opieki Społ. Z dnia 18.II.1937 r. „o dozorze nad wyrobem i obiegiem mąki i wyrobów mącznych”. Lokale nie posiadały odpowiednich pomieszczeń. Brak w nich było magazynów mąki, magazynów pieczywa, ubieralni, natrysków oraz pomieszczeń do schładzania chleba.

 glowackiego 03Ul. Portowa, po lewej kamienica Głowackiego 1 gdzie w 1961 roku piekarnię prowadził Tadeusz Bąk.
Zdjęcie z lat 60-tych XX w.

 

glowackiego 02Kamienica Głowackiego 1 pod koniec lat 90-tych XX w.

 

glowackiego 01

Wyburzona kamienica Głowackiego 1 - 1.01.2008 roku.
Widać jeszcze pozostałości piekarni.

 

 

Personel zatrudniony korzystał najczęściej z ustępów ogólnych. Piekarnie te zajmowały zazwyczaj 2 pomieszczenia, jedno do rozczyniania ciasta, drugie do wypieku chleba. Często w pomieszczeniu do rozczyniania ciasta magazynowano mąkę. Dwie uspołecznione piekarnie przechowywały mąkę w drewnianych szopach, w których gnieździły się gryzonie. Zwalczano je za pomocą kotów i łapek na szczury.

 

Piekarnie uspołecznione jak i prywatne często były zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie kurników i obór. Piekarnia na Grunwaldzkiej 19 (WP-08) nadawała się do wyburzenia z trybie natychmiastowym, ponieważ jej stropy podtrzymywały drewniane stemple a ściany były popękane od szkód górniczych.

 

Wymienione piekarnie, które wytypowano do wyburzenia to nie jedyne w których warunki zagrażały wręcz bezpieczeństwu ludzi tam pracujących. Pozostałe zakłady nie posiadały lepszych warunków ale stan ten z konieczności tolerowany był przez nadzór sanitarny. Przewidywano, że jeżeli nie zostaną powzięte środki zaradcze, to z każdym rokiem stan ich będzie ulegał pogorszeniu.

 

janowska 01 Janowska 40, piekarnia Łukaszków działająca do dzisiaj.
W 1961 roku piekarnię prowadził Ludwik Łukaszek.
Google Street View.

 

laryska 01Ul. Laryska 102 i 104, przy ulicy stał dom należący kiedyś do Katowickiej Spółki Akcyjnej.
W 1961 roku prowadził w nim piekarnię i sklep Stanisław Jucha.
Dawny adres to Laryska 208.
Google Street View.

 

Ustalono, że w sprzedaży było pieczywo źle wypieczone, a spowodowane było to tym, że działające w tamtym czasie w Mysłowicach piekarnie nie potrafiły sprostać potrzebom rynku i wymaganiom odbiorcy z uwagi na ich charakter rzemieślniczy czy prymitywizm urządzeń technicznych.

 

Wykaz zakładów w których przeprowadzono kontrole: PSS Społem (Powszechna Spółdzielnia Spożywców) w Mysłowicach - piekarnie: ul. 1-go Maja 5 (WP-01), ul. Lenina 4 (WP-03, obecnie ul. Gwarków 9 „U Alexa”), ul. Oświęcimska 95 (WP-04), ul. Grunwaldzka 7 (WP-07), ul. Bytomska 5 (WP-06), ul. Katowicka 25 (WP-07), ul. Grunwaldzka 19 (WP-08, kamienica wyburzona w latach 70-tych XX w.), ul. Kościelna 85 (WP-09, obecnie ul. Kudery 7), ul. Buczka 354 (WP-10, obecnie ul. Ofiar Września 38), ul. Oświęcimska 26 (WP-11, obecnie ul. Oświęcimska 16), ul. Starowiejska 89 (WP-12, obecnie ul. Starowiejska 4); Wytwórnia wód gazowanych: ul. Bytomska 21; Wytwórnia lodów: ul. Grunwaldzka 4 i Rozlewnia piwa: ul. Słupecka 10 (obecnie ul. Słupecka 5); Spółdzielnia Inwalidów „Mysłowiczanka”: Wytwórnia wód gazowanych: ul. Powstańców 15.

 

pukowca 01 Pukowca 41, w 1961 roku ul. Armii Ludowej 396, gdzie piekarnię i sklep prowadził Paweł Urbańczyk.
Google Street View.

 

ofiar wrzesnia 01 Ofiar Września 38, kiedyś Buczka 354.
W 1961 roku działała tutaj piekarnia prowadzona przez PSS Społem.
Google Street View.

 

Piekarnie prywatne: Bąk Tadeusz – ul. Głowackiego 1 (budynek wyburzony), Danecki Rudolf – ul. Laryska 165 (obecnie nr 49), Jucha Stefan – ul. Laryska 28 (dom wyburzony, a w jego miejscu teraz domki szeregowe nr 104), Łukaszek Ludwik – ul. Janowska 40, Pipiec Antoni – ul. Janowska 102 (obecnie piekarnia Kucz), Roj Franciszek – ul. Kolejowa 55 (obecnie nr 67), Szyja Leonard – ul. Janowska 126, Urbańczyk Paweł – ul. Armii Ludowej 396 (obecnie ul. Pukowca 41) i Zioła Tadeusz – ul. Słupecka 12 (obecnie ul. Słupecka 7), Emanuel Kostka - Rynek 8.

 

Zestawienie z 1961 roku mysłowickich piekarni (w tym cukiernie) i lodziarni uspołecznionych. Powszechna Spółdzielnia Spożywców, Dział Produkcji Piekarń w Mysłowicach.

 

lp

Symbol

Adres

kierownicy

robotnicy

Mistrz.

Czelad.

Mistrz.

Czelad.

Uczn.

Niewykw.

W tym kobiety

1

WP 01

ul. 1-go Maja 5

1

-

1

4

-

4

4

2

WP 03

ul. Lenina 4

1

-

-

4

2

4

4

3

WP 04

ul. Oświęcimska 95

-

1

-

2

-

2

2

4

WP 05

ul. Grunwaldzka 7 piekarnia i ciastkarnia

-

1

-

5

6

2

2

5

WP 06

ul. Bytomska 5

piekarnia i cukiernia

-

1

-

-

3

2

2

6

WP 07

ul. Katowicka 25

1

-

1

1

-

2

2

7

WP 08

ul. Grunwaldzka 19

1

-

-

4

-

5

5

8

WP 09

ul. Kościelna 85

1

-

1

1

1

2

2

9

WP 10

ul. Buczka 354

1

-

-

1

-

3

2

10

WP 11

ul. Oświęcimska 26

1

-

-

2

-

2

2

11

WP 12

ul. Starowiejska 89

-

1

-

2

-

2

2

12

Lodziarnia

ul. Grunwaldzka 4

-

-

-

1

-

1

1

razem

7

4

3

27

11

31

30

Leonard Czarnota